اشکال: در این برنامه، همه چیز به صورت مستقیم و با تصریح بیان شده در حالی که با نسل جدید، نمیتوان به صراحت سخن گفت و تبلیغ غیر مستقیم، تأثیر بیشتری دارد. /
جواب: این اشکال را نه تنها نمیپذیریم بلکه به صورت اشکال جدّی بر کسانی که سبک تبلیغشان را تبلیغ غیر مستقیم قرار دادهاند، میتازیم. آنان که به تبلیغ غیر مستقیم رو میآورند، به گروههای مختلفی تقسیم شده و روشهای مختلفی را بر میگزینند؛
برخی از روحانیون جدید، تبلیغ غیر مستقیم را بیان معارف ناب قرآن کریم و روایات معتبر، بدون ارائهی سند و مستند میدانند. یعنی مضمون آیه یا روایت را در منبرها و سخنرانیهای خود بیان میکنند ولی نمیگویند آنچه گفتیم، از قرآن کریم، سورهی فلان، آیهی فلان بود. یا نکتهای که بیان کردیم، متن حدیث معتبر از امام صادق (علیهالسلام) در فلان کتاب معتبر، صفحات چند تا چند است. این خاماندیشان، چنین نحو تبلیغ را تبلیغ غیر مستقیم و مؤثر میخوانند، در صورتی که نمیدانند چیدن گل از شاخه، یعنی فاصله انداختن بین سخن معصوم و شخص معصوم، نتایج خوبی در پی ندارد.
برخی دیگر، مضمون سخن خدای تعالی یا استاد اعظم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و ائمهی طاهرین (علیهمالسلام) را از زبان فلان دانشمند و فلان متفکر غربی بیان میکنند! به این استدلال نادرست که جوانان، اگر همین سخنان را از کفار بشنوند، دلشان بیشتر رغبت یافته و ایمانشان به معارف حقّهی اسلام، عمیقتر خواهد گردید.
البته نوعی تبلیغ غیرمستقیم نیز وجود دارد که استادان معظم منهاج فردوسیان (علیهمالسلام) بر آن صحّه گذاشتهاند. امام صادق (علیهالسلام) فرمودند: «کُونُوا دُعَاهَ النَّاسِ بِأَعْمَالِکُمْ، وَ لَا تَکُونُوا دُعَاهً بِأَلْسِنَتِکُمْ»۱ و همچنین میفرمایند: «کُونُوا دُعَاهَ النَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکُمْ لِیَرَوْا مِنْکُمُ الِاجْتِهَادَ وَ الصِّدْقَ وَ الْوَرَعَ».۲ البته این نوع تبلیغ غیرمستقیم، منظور اشکالکنندگان نیست، بلکه تبلیغ زبانیِ غیرمستقیم را در نظر دارند.
به هر روی، تبلیغ غیر مستقیم، سیرهی قرآن کریم و استادان منهاج فردوسیان (علیهمالسلام) نیست و اگر تبلیغ مستقیم، اشکالی داشته باشد، اشکالش به قرآن کریم و نحوهی تربیت و تبلیغ استاد اعظم و ائمهی طاهرین (علیهمالسلام) بر میگردد و روش تبلیغی آنان زیر سؤال می رود، در حالی که آنان، بهترین روش را برای ترویج بهترین محتوا برگزیده بودند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. قرب الإسناد، حمیری، صفحهی ۷۷، احادیث متفرقه. ترجمه: دعوتکنندهی مردم با کردارتان باشید و دعوتکنندهی مردم [فقط] با زبانتان نباشید.
۲. مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، طبرسی، صفحهی ۴۶، الفصل الثانی عشر فی التقوى و الورع. ترجمه: دعوتکنندهی مردم به غیر زبانتان باشید. باید [در عملتان] از شما تلاش و راستی و پرهیزکاری ببینند.